W przypadku ataksji rdzeniowo-móżdżkowej dysfunkcje także mają charakter postępujący. Degeneracja móżdżku, z racji jego odpowiedzialności za motorykę człowieka uważana była do niedawna, za główną przyczynę utraty przez nas balansu i równowagi. Idea, że odpowiada także za funkcje, poznawcze pojawiła się w 1986 r., gdzie po przeprowadzonych badaniach osoby z uszkodzonym móżdżkiem wykazywały: zaburzenia pamięci, emocjonalne, osobowościowe czy językowe. Zespół ten nazwany został CCAS (cerebellar cognitive affective syndrome).
Lewa część móżdżku to funkcje wzrokowo-przestrzenne, prawą język, dodatkowo narząd ten wspomaga procesy pamięciowe, nauki czy pamięci operacyjnej. W przypadkach uszkodzenia móżdżku należy identyfikować i naprawiać wszelkie deficyty poznawcze.
Dysfunkcje obejmują: problem z rozpoczynaniem działania, sztywność myślenia (uporczywe wracanie do przeszłych rozwiązań), wybuchowe reagowanie, problem z abstrakcyjnym podejściem, brak krytycyzmu wobec własnej osoby, niedostrzeganie własnych błędów. Niektórzy donoszą o problemach z planowaniem, utrzymaniem uwagi czy decyzyjnością.
Razem z móżdżkiem pozbywamy się pamięci procedularnej (pamięci umiejętności), czyli trwałego i automatycznego działania (np. jazdy na rowerze), pamięci krótkotrwałej, a w przypadku uszkodzenia tylnej części, także sprawności pamięci długotrwałej.
Kontroluje on również naszą mowę, płynność, tempo mówienia, czy intonację, wywołując zaburzenia artykulacyjno-oddechowo-prozodyczne, przez co nasza mowa jest niewyraźna i bełkotliwa.
Uszkodzony móżdżek zaburza też nasze ruchy w przestrzeni, przez co brak nam orientacji przestrzennej, szacowania długości, czy operacyjnej pamięci przestrzennej (położenie obiektów w przestrzeni i relacji między nimi).
Jeśli uszkodzony jest tzw. móżdżek limbiczny, zmienia nam się osobowość, mamy problem z kontrolą uwagi, nadaktywnością, gwałtownym zachowaniem, niekontrolowaniem emocji, lękami, napadami paniki, depresją, problemami z relacjami społecznymi, zaburzeniami z przedziału autyzmy czy o charakterze psychotycznym
Osoby z uszkodzeniem móżdżku często wykazują dysfunkcję poznawczą (dysmetria myślenia). Pacjenci reagują dwojako na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne i są to skrajne stany: rozhamowanie i pobudzenie oraz bierność, wycofanie i apatia. Niewielka część funkcjonuje pomiędzy.
Należy jednak pamiętać, że objawy i zakres zmian w SCA mogą się różnić w zależności od typu i etapu choroby.
Móżdżek, ma ograniczoną zdolność do samo naprawy, a w przypadku uszkodzeń proces regeneracji może być utrudniony. Chrońmy go zdrową dietą, stymulacją poznawczą i dobrą opieką medyczną. Należy wzmacniać pozostałe ścieżki komunikacji w mózgu. Chociaż nie jest możliwe odbudowanie utraconych obszarów mózgu, może to pomóc w kompensowaniu niektórych funkcji i poprawie naszego ataksyjnego życia.
BIBLIOGRAFIA:
Starowicz-Filip A., Milczarek O., Kwiatkowski S., Bętkowska-Korpała B., & Piątek P., Rola móżdżku w regulacji funkcji poznawczych – ujęcie neuropsychologiczne (The role of the cerebellum in control of cognitive functions – neuropsychological perspective), Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2013; 8, 1: 24-31.